Bedrijventerreinprogramma

Rol provincie Zeeland
Omdat zowel Vlissingen als Middelburg veel duur aangekochte grond in bezit hebben, willen beiden dat de grond in hun gemeente voor bedrijventerrein in aanmerking komt. Oók om te voorkomen dat de grond moet worden afgewaardeerd naar agrarische waarde. Vlissingen heeft dan ook al jaren bezwaar gemaakt tegen een bedrijventerrein aan de Trekdijk.
De provincie ziet er op toe dat gemeenten zorgvuldig met de ruimte omgaan en niet onnodig landbouwgrond opofferen voor woningbouw en bedrijventerrein en hanteert hiertoe de Ladder van Duurzame Verstedelijking.
Als onderdeel van de eerste trede van de ladder laat de provincie regelmatig een raming uitvoeren hoeveel vraag naar nieuw bedrijventerrein de komende jaren wordt verwacht. Dit gebeurt de laatste jaren door de STEC-groep. Voor Walcheren worden de door North Sea Port beheerde zeehaventerreinen in Vlissingen-Oost buiten beschouwing gelaten. Op basis van de meest recente vraagraming en de nog aanwezige uitgeefbare voorraad moeten Middelburg, Vlissingen en Veere tot afspraken zien te komen in het bedrijventerreinprogramma Walcheren of en hoe nieuw aan te leggen bedrijventerrein te verdelen tussen de 3 gemeenten. Merkwaardigerwijs wordt met de leegstand van derden op bedrijventerreinen, welke dus niet in bezit is van de 3 gemeenten, geen rekening gehouden.

Vraagramingen door STEC-groep in 2013, 2016, 2019 en update eind 2020
  • In 2013 had de STEC-groep een behoefteraming voor Walcheren van maximaal 31 hectaren voor 2013-2023 voorspeld. Na 2023 zou de vraag sterk afnemen; slechts 6 hectare van 2023 tot 2030.
  • Voor de volgende raming door de STEC-groep in 2016 werd van een minimum- en een maximumvraag uitgegaan. Zie de laatste pagina van Vraagraming bedrijventerrein 2015-2025. Voor Walcheren werd in die periode een vraag verwacht tussen 2 en 26 hectaren. Verder werd op pagina 8 aangegeven dat na 2025 een lagere vraag werd verwacht met mogelijk zelfs op langere termijn een negatieve vraag, ofwel een leegloop van bedrijventerrein. Als dat zo zou blijven, maakt dit het ontwikkelen van de Trekdijk minder noodzakelijk.
  • In 2019 is door de STEC-groep een nieuwe vraagraming uitgevoerd. In tegenstelling tot voorgaande keren is ook rekening gehouden met de kwalitatieve vraag. In februari 2020 werd de nieuwe Prognose bedrijventerreinen t/m 2030 bekend gemaakt.
    Deze voorziet voor Walcheren een vraag tussen 19 (WLO-laag) en 36 (WLO-hoog) hectaren t/m 2030. Dus hoger dan de onzekere en sombere verwachtingen in 2016. De maximumvraag is met 10 hectare toegenomen, terwijl de uitgeefbare voorraad ongeveer 4 ha lager is.
    Voorgaande keren besloten de gemeenten voor het bedrijventerreinprogramma uit te gaan van de hoge vraag. De STEC-groep adviseert om bij het in 2020 op te stellen bedrijventerreinprogramma de bandbreedte tussen de minimum en maximumprognose te hanteren. Puur kwantitatief is er voorlopig voldoende aanbod aan bedrijventerrein, zelfs zonder de Trekdijk. Voor logistiek & groothandel is er beperkt aanbod, maar hiervoor scoort de locatie Souburg het best.
    Over de noodzaak van 5 hectare Trekdijk die in 2017 als complementair aanbod aan het bedrijventerreinprogramma is toegevoegd, wordt niets gezegd.
  • Eind 2020 is door de STEC-groep een aanvulling op de vraagraming uitgebracht: Impact coronacrisis bedrijventerreinen Zeeland. Men verwacht dat de geraamde ruimtevraag uit de bedrijventerreinenprognose een aantal jaar opschuift en houdt rekening met een grote krimp in de sector ‘metaal en technologische industrie’. Met name op Arnestein zal dit merkbaar zijn.
Bedrijventerreinprogramma Walcheren 2017-2021
Afspraken maken op basis van de STEC-vraagraming lukte in 2016 niet. Het college van Middelburg weigerde om afspraken te maken als de Trekdijk niet in het bedrijventerreinprogramma werd opgenomen. Vlissingen vond dat de toenmalige voorraad van ruim 31 hectare, al hoger was dan de maximale vraag van 26 ha. Volgens de richtlijnen van de provincie is dan sprake van overaanbod.

Het college van Middelburg heeft toen Vlissingen en de Provincie "overtuigd" met de Markttoets Trekdijk door Ecorys:
- pag. 8: Uit de gesprekken met transportbedrijven in Middelburg kwam naar voren dat ze gezamenlijk een actuele uitbreidingsbehoefte hebben van circa 5 hectare, maar deze wens niet kunnen vervullen door het ontbreken van geschikt aanbod.
- pag. 13: Met een omvang van 18 hectare, directe ligging aan A58, nabij Sloehaven, de mogelijkheid om bedrijven in cat. 4.1 te vestigen en de mogelijkheid om kavels van meer dan 2 ha. of zelfs 4 ha. aan te bieden, voldoet het terrein aan de belangrijkste eisen vanuit de doelgroep logistiek.

Uiteindelijk kwam in 2017 het Bedrijventerreinprogramma Walcheren 2017-2021 tot stand. Hierin is tegen de zin van Vlissingen 5 hectaren bedrijventerrein aan de Trekdijk als "complementair aanbod" opgenomen. Desondanks werd het op bedenkelijke wijze door het college van Gedeputeerde Staten goedgekeurd. GS hebben sowieso het laatste woord als de gemeenten er onderling niet uitkomen. Het maakte daarmee voor het college van Middelburg de weg vrij voor de volgende stap: Instemming van de raad met een exploitatieopzet om de Trekdijk te ontwikkelen tot bedrijventerrein, zodat afwaarderen niet meer aan de orde is.

Lukken meer hectare Trekdijk in nieuw bedrijventerreinenprogramma?
De Walcherse gemeenten beschikken eind 2019 over ongeveer 27 hectare uitgeefbare grond, met bestemming bedrijventerrein, waarvan bijna 20 ha in Vlissingen en ruim 6 ha op de Mortiere in Middelburg. Dat is dus nog zonder de 5 ha Trekdijk en zonder de 4,6 ha bedrijfsgrond op Arnestein, in eigendom van en agrarisch in gebruik door fam. Kluijfhout. Daarnaast heeft Eastman al jaren terug 4,2 hectaren grond gekocht van de gemeente onder voorwaarde deze grond te bebouwen. Omdat Eastman dat niet doet, heeft het college het recht de grond voor de oorspronkelijke verkoopprijs terug te kopen, maar laat het op z'n beloop.
In 2020 zal het Walchers bedrijventerreinprogramma worden geactualiseerd. Hoewel de STEC groep adviseert om niet van de maximum vraag uit te gaan, blijkt uit de memo aan de raad, dat het college van Middelburg verwacht dat het lukt om de behoefte voor de volgende fase te onderbouwen. Daarmee bedoelt men meer dan de reeds "afgesproken" 5 ha Trekdijk. De memo is ongetwijfeld ook bedoeld om de accountant ervan te overtuigen dat men voortvarend met de Trekdijk aan de slag gaat.

Februari 2022: Nieuw bedrijventerreinprogramma Walcheren 2022-2026 komt eraan
In februari 2022 is de gemeenteraad met memo's van 1 februari en 14 februari geïnformeerd over de reden van de vertraging van het conceptprogramma. Hierin zijn de eerste fase van Trekdijk van 5 ha. en een tweede fase van Trekdijk (van eveneens 5 ha.) opgenomen. Door een extra onderbouwing van de STEC-groep zou hierover inmiddels overeenstemming zijn met de buurgemeenten en de provincie.
Het duurde echter nog tot 22 november 2022 voordat het college van Middelburg het bedrijventerreinprogramma Walcheren 2022-2026 vaststelde. Op 17 januari 2023 volgde het college van Vlissingen.
Uit de besluitenlijst van GS van 31 januari 2023 blijkt dat ook GS ermee heeft ingestemd en daarmee hun beroep tegen het bestemmingsplan kon intrekken.

Update februari 2023
Hans van Hal